Đầu tư chứng khoán phái sinh là gì? Các loại chứng khoán phái sinh trên thị trường

Đầu tư chứng khoán phái sinh là một lĩnh vực còn khá mới mẻ và lạ lẫm đối với đa số các nhà đầu tư khi mới bước chân vào lĩnh vực đầu tư. Để các nhà đầu tư mới có thể hiểu rõ hơn về khái niệm Đầu tư chứng khoán phái sinh và Các loại chứng khoán phái sinh hiện có trên thị trường, hãy cùng vninvestment.vn tìm hiểu bài báo sau đây.

1. Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính có dạng hợp đồng mà giá trị của nó phụ thuộc vào các loại tài sản cơ sở. Tài sản cơ sở của Chứng khoán phái sinh có thể là thực phẩm, kim loại, thời tiết, năng lượng hay cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, tỷ giá hối đoái...

Chứng khoán phái sinh quy định quyền lợi, nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng trong việc thanh toán, chuyển giao tài sản cơ sở trong tương lai với mức giá đã được thỏa thuận trước.

Bên cạnh đó, bạn cũng cần nắm giao dịch tài khoản chứng khoán phái sinh là gì? Nói ngắn gọn, đây là một dạng hợp đồng dựa trên giá trị của các tài sản cơ sở khác nhau như tài sản, chỉ số, lãi suất hay cổ phiếu (giấy tờ có giá).

Các giao dịch phái sinh thông thường trên thế giới bao gồm: giao dịch các nghiệp vụ nợ thế chấp và hoán đổi rủi ro tín dụng, các giao dịch kỳ hạn, giao dịch hoán đổi, giao dịch quyền chọn, giao dịch trần sàn (collar), và các sản phẩm cấu trúc.

>> Đọc thêm: Quỹ đầu tư chứng khoán là gì? Ưu nhược điểm của quỹ đầu tư chứng khoán

2. Thị trường phái sinh là gì?

Thị trường phái sinh là nơi dành cho những công cụ tài chính phái sinh. Thay vì mua/ bán những loại tài sản thông thường; đây là nơi sử dụng các công cụ mang tính chất hợp đồng để các nhà đầu tư  giao thương các hợp đồng, quyền và nghĩa vụ chuyển nhượng quyền sở hữu từ người này sang người khác.

Những hợp đồng sẽ được sự thỏa thuận của hai bên mua và bán về giá cả. Bởi có những hợp đồng, người mua muốn mua với mức giá rẻ nhưng người bán thì lại muốn bán với mức giá cao hơn.

3. Các loại chứng khoán phái sinh

Để hiểu rõ hơn về đầu tư chứng khoán phái sinh, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về các loại chứng khoán phái sinh hiện có trên thị trường.

Chứng khoán phái sinh gồm có 4 loại:

Hợp đồng kỳ hạn

Là một thỏa thuận pháp lý xác nhận cam kết giữa hai bên tham gia với việc mua, bán một loại tài sản cơ sở ở một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước ở thời điểm giao dịch.

Hợp đồng tương lai

Hợp đồng tương lai cũng là một trong những sản phẩm của chứng khoán phái sinh. Hợp đồng tương lai là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa giữa các bên tham gia giao dịch và được niêm yết, giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.

Hợp đồng quyền chọn

Là thỏa thuận pháp lý xác nhận quyền của người mua và nghĩa vụ của người bán. Người nắm giữ hợp đồng quyền chọn có quyền yêu cầu bên kia mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở theo một mức giá được xác định trước tại một thời điểm trong tương lai. Người bán hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện giao dịch mua, bán tài sản cơ sở khi người nắm giữ hợp đồng thực hiện quyền yêu cầu của mình. Hợp đồng quyền chọn gồm có quyền chọn bán và quyền chọn mua.

Hợp đồng hoán đổi

Hợp đồng hoán đổi là một thỏa thuận pháp lý giữa hai bên về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính của một bên đối với dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính của bên kia tại một khoảng thời gian nhất định trong tương lai. Hợp đồng hoán đổi sẽ quy định rõ ràng phương pháp tính toán và thời điểm hoán đổi dòng tiền. Tại thị trường chứng khoán Việt Nam, hợp đồng tương lai là sản phẩm chứng khoán phái sinh đầu tiên đã được niêm yết và giao dịch.

Gồm có ba loại đó là: Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30, Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu HNX30 và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ. Vì tính chất đơn giản, tài sản cơ sở là các công cụ có tính đại diện cao và có độ rủi ro thấp nên các sản phẩm nãy đã được lựa chọn niêm yết vào giao dịch trước tiên trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

4. Lợi ích khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Đầu tư chứng khoán phái sinh là một lĩnh vực khá mới đối với các nhà đầu tư, vì vậy có khá nhiều nhà đầu tư vẫn còn khá e ngại đối với hình thức đầu tư này. Tuy nhiên, nếu tìm hiểu kỹ về loại hình đầu tư mới này, các nhà đầu tư sẽ nhận thấy rằng nó có khá nhiều ưu điểm đáng để cho các nhà đầu tư lưu tâm, chẳng hạn như:

• Tính thanh khoản cao: Vì được niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán nên Chứng khoán phái sinh là sản phẩm có tính thanh khoản cao.
• Phòng ngừa rủi ro biến động giá: Nhà đầu tư sẽ giảm thiểu khá nhiều rủi ro biến động giá khi tham gia chứng khoán phái sinh nếu dự đoán được mức giá của các tài sản cơ sở sẽ tăng hay giảm trong tương lai.
• Lợi ích đòn bẩy tài chính: Nhà đầu tư sẽ chỉ cần ký quỹ một phần tài sản nhưng lại được giao dịch với cổ phiếu có giá trị cao hơn gấp nhiều lần số tiền ký quỹ, mang lại lợi nhuận cao hơn cho nhà đầu tư.
• Bán khống chứng khoán: Các nhà đầu tư vẫn có thể bán các chứng khoán phái sinh dù không có tài sản cơ sở.

5. Kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh

Để việc đầu tư tài khoản chứng khoán phái sinh được hiệu quả hơn; bạn cần phải nắm vững các kiến thức cũng như những kinh nghiệm từ những người đi trước. Dưới đây là 1 số kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh dành cho người mới bắt đầu.

Nguyên tắc bảo toàn lãi

Nguyên tắc bảo toàn lãi là hiện thực hóa số lãi đang có ngay trong ngày chứ không được duy trì vị thế qua đêm trong tất cả mọi phiên giao dịch.

Một nhà đầu tư chia sẻ: “Khi chơi cổ phiếu, tôi luôn mong muốn được thực hiện giao dịch T+1, T+0; có nghĩa là mua vào hôm nay và sẽ được phép bán vào ngày hôm sau, hoặc có thể bán ngay trong ngày càng tốt thay vì để kéo dài đến 3 ngày sau.

Tóm lại, dựa theo kinh nghiệm đầu tư tài khoản chứng khoán phái sinh trên.  Điều quan trọng mà các nhà đầu tư cần làm để bảo toàn số lãi của mình đó là cần phải biết theo dõi, nắm bắt tình hình thị trường  và canh thời điểm mua bán sao cho hợp lý. Khi tham gia vào thị trường chứng khoán thì việc kiềm chế cảm xúc bản thân là điều vô cùng cần thiết đối với các nhà đầu tư.

Nguyên tắc 2% – 6%

Nguyên tắc này được dựa trên 3 cơ sở sau:

• Ngưỡng hỗ trợ/kháng cự fibonacci tiếp theo so với ngưỡng bạn đặt
• Số tiền thua lỗ không được để vượt quá 2% trên tổng số tiền ban đầu mà bạn đã đầu tư cho mỗi vị thế
• Bạn nên tập chấp nhận số tiền mà bạn có khả năng mất sẽ không ảnh hưởng nhiều đến tâm lý của bạn.

Theo công thức: (Số tiền chấp lỗ)/(số lượng hợp đồng) = mức giá dừng lỗ hợp lý. Thì:

• 2% đây chính là số tiền tối đa được phép mất trong mỗi lần giao dịch.
• 6% là số tiền tối đa được phép mất trong mỗi ngày giao dịch.

Bạn có 3 lần giao dịch vào lệnh liên tiếp; nếu như lỗ thì hãy ngừng giao dịch để kiểm tra lại hệ thống cũng như cảm xúc của mình.

Một kinh nghiệm xương máu khi chơi chứng khoán phái sinh giúp bạn không bị thua lỗ nặng đó là: “Bạn nên thay đổi chiến lược về điểm chốt lãi, nhưng đừng bao giờ thay đổi điểm dừng lỗ”.

6. Hướng dẫn đầu tư chứng khoán phái sinh một chi tiết

Là một nhà đầu tư muốn bước chân vào sân chơi chứng khoán phái sinh; đòi hỏi bạn phải nắm rõ các bước giao dịch đầu tư để quá trình giao dịch đầu tư của bạn trở nên dễ dàng hơn. Nếu bạn là những người mới bắt đầu, vẫn còn mơ hồ thì dưới đây là những hướng dẫn chi tiết về các bước giao dịch đầu tư chứng khoán phái sinh mà bạn cần nắm:

Có thể bạn sẽ quan tâm: Hướng dẫn chơi chứng khoán trên điện thoại siêu đơn giản

1. Mở tài khoản chứng khoán phái sinh

Đầu tiên, để có thể bắt đầu đầu tư chứng khoán phái sinh NĐT cần mở tài khoản. Tài khoản này sẽ được NĐT sử dụng để đầu tư trực tiếp vào những sản phẩm chứng khoán phái sinh nào đó. Với tài khoản này NĐT chỉ được dùng để giao dịch chứng khoán phái sinh chứ không dùng được cho những loại chứng khoán khác.  Các bước để mở tài khoản chứng khoán phái sinh:

• Bước 1: Truy cập vào Website chính thức của các trung tâm môi giới
• Bước 2: Đăng ký bằng cách điền thông tin vào Form online
• Bước 3: Tải bản hợp đồng đăng ký về và in ra
• Bước 4: Mang bản đăng ký hợp đồng online đến trụ sở của trung tâm môi giới để đăng ký offline và chờ xác nhận

2. Nộp tiền ký quỹ vào tài khoản

Sau khi đã hoàn tất việc mở tài khoản chứng khoán phái sinh và đã được xác nhận của trung tâm môi giới. Bạn sẽ tiếp tục tiến hành việc nộp tiền vào tài khoản. Bạn có thể nộp tiền bằng nhiều phương thức khác nhau như: qua ví điện tử, Internet Banking,…. Tiền bạn nộp vào sẽ được cộng dồn vào các quỹ đầu tư.

3. Bắt đầu giao dịch mua bán

Trên các phiên giao dịch sẽ xuất hiện nhiều sản phẩm phái sinh khác nhau để NĐT có thể thỏa sức lựa chọn. Sau khi đã lựa chọn được sản phẩm phái sinh mình nên đầu tư thì bạn sẽ tiến hành đặt lệnh giao dịch cho sản phẩm đó. 

Cần lưu ý rằng, bạn sẽ phải lựa chọn vị thế của sản phẩm phái sinh đó, đóng thuế rồi mới được phép tiến hành ký quỹ. Nếu giao dịch của bạn bị vượt quá mức tiền hiện đang có trong tài khoản thì bạn vẫn có thể bổ sung ký quỹ. Cuối cùng, khi đã hoàn tất quá trình chọn lệnh bạn sẽ xác nhận lại lệnh một lần nữa và gửi đến hội sở.

4. Kết thúc giao dịch

Thời điểm mỗi cuối ngày, các hội sở công ty chứng khoán sẽ tiến hành phiên giao dịch và hạch toán lại về lãi, lỗ để gửi về tài khoản của bạn. Bạn có thêm xem lại một lần nữa và xem xét kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định rồi kết thúc giao dịch.

Lời kết

Đầu tư chứng khoán phái sinh tuy là một hình thức khá mới mẻ nhưng lại có nhiều sức hút đối với các nhà đầu tư vì những lợi ích do hình thức đầu tư này mang lại. Với những chia sẻ trên, hy vọng các nhà đầu tư sẽ có thêm kiến thức về chứng khoán phái sinh và sẽ hứng thú với loại hình đầu tư mới này.

> Xem thêm: Đầu tư tài chính là gì? Cách đầu tư tài chính hiệu quả

Câu hỏi tóm tắt bài viết